มุก หรือ มุข

ระหว่างเรียนวิชาภาษาไทย

นักเรียน : ครูครับ มุกตลก ต้องสะกดด้วย ก หรือ ข ครับ

ครูมะนาว : ดีมาก…ที่ถามนะครับ

ถ้าตามพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน ใช้ “มุก” โดยมีที่มา อ้างอิงจาก กลอนไดเอรีซึมทราบกับตามเสด็จไทรโยค พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ มีความตอนหนึ่งว่า

แถมโลกย, ฤๅแถม เปล่าเขาก็ใช้
ลางทีโลกย, เปล่าก็ได้ ไม่รู้เรื่อง
ลางทีเหลือแต่ โลโก โอ๊น่าเคือง
อีกอย่างเยื้อง ไปเปนหยอด, ก็ยังมี
บางครั้งว่า หยอดตาลงขลุ้กขลุ้ก
จะเล่นกันมุกใดไฉนนี่
หฤๅว่าเราสูบกันชาเปนราคี
ก็ใช่ที่ไม่มีเค้าเราไม่รับ

ส่วนพจนานุกรมสำนักพิมพ์มติชนแย้งว่าใช้ “มุข” เนื่องจากแปลว่าส่วนหน้า ปาก หรือหน้า ถ้าใช้คำว่าปล่อยมุข เล่นมุข น่าจะเหมาะสมกว่า

นักเรียน : อ๋ออออ แต่ผมว่า มุข ต้อง ใช้ ข ไข่ ครับ
ครูมะนาว : ทำไมครับ
นักเรียน : เพราะ ก ไก่ เอาไปใช้กับ “รัก” เท่านั้นครับ
ครูมะนาว : ……

อ๋อ…ที่ถามมานี่ แกแค่จะเล่นมุกกะชั้นสินะ – -“